Πέμπτη 5 Μαρτίου 2020

Οι έφηβοι δεν μιλάνε! Αλήθεια ή ψέμα;


Γράφει στο https://efiveia.gr η Ψυχολόγος Μαρία Σκαρλάτου
Μια φράση που ακούω συχνά από τους γονείς σαν παράπονο είναι: “ο έφηβος/η,  γιός/κόρη δεν μου μιλά, δεν απαντά, δεν ανοίγει κουβέντα“.
Είναι αλήθεια ή ψέμα; Οι έφηβοι δε μιλάνε ή απλά χρειάζονται συγκεκριμένες προϋποθέσεις για να μπουν στη συζήτηση και αυτές δεν τους δίνονται;
Εδώ θα αναφέρω μια πρόσφατη προσωπική εμπειρία. Πριν μια βδομάδα πήγα βόλτα με τη μικρότερη κόρη μου, η οποία μόλις έκλεισε τα 17. Πήραμε το τρένο πρωί – πρωί και ξεκινήσαμε για τη γειτονική πόλη για να αλλάξουμε παραστάσεις. Σε πενήντα λεπτά φτάσαμε στον προορισμό μας. Οι δυο μας, μόνο οι δυο μας, χωρίς άλλη παρέα. Κάναμε βόλτες, καθίσαμε για καφέ, περπατήσαμε αρκετά, κουβεντιάσαμε για διάφορα, “αδιάφορα” καθημερινά, πρακτικά θέματα. Το απογευματάκι καθώς κατεβαίναμε προς τον σιδηροδρομικό σταθμό και περπατούσαμε δίπλα-δίπλα, έρχονται κι άλλες κουβέντες, αυτή τη φορά σχετικά με το πώς νιώθει που έρχεται η ώρα να φύγει από το σπίτι για να σπουδάσει…
Σκέφτομαι αυτό που ακούω συχνά από τα χείλη γονιών με παιδιά στην εφηβεία: “δε μιλάει“, “δεν μπορώ να του πάρω κουβέντα“, “δε λέει τι θέλει“, “δε λέει τι σκέφτεται“, “όσο κι αν προσπαθώ, δε λέει να ανοιχτεί“, “σας λέω, έχω δοκιμάσει τα πάντα, δε μιλάει…
Τους ρωτάω λοιπόν το εξής: εσείς μπορείτε ανά πάσα στιγμή, όταν σας ρωτήσουν τι νιώθετε ή τι σκέφτεστε, να ανοίξετε την καρδιά σας;  Να μοιραστείτε τις σκέψεις, τις ανησυχίες και τα συναισθήματά σας; Για οποιοδήποτε θέμα; Όσο δύσκολο κι αν σας είναι; Είναι όλες οι ώρες κατάλληλες, μόνο και μόνο επειδή σας κάνουν την ερώτηση οι  άλλοι και θέλουν μια απάντηση από εσάς για να καθησυχαστούν και να μην αγχώνονται οι ίδιοι;
Οι έφηβοι για να ανοιχτούν θέλουν να τους δώσουμε χρόνο. Χρόνο χωρίς βιασύνη, χωρίς πίεση. Και αποκλειστικότητα! Δε θα μιλήσουν όταν καταλάβουν ότι έχουν μόνο πέντε λεπτά για να τους ακούσουμε τρέχοντας από τη μια υποχρέωση στην άλλη. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας είναι γεμάτοι με άγχος και ατελείωτες υποχρεώσεις. Οι έφηβοι μιλάνε με τη συμπεριφορά τους, με τα λόγια δε θα το κάνουν εύκολα, κυρίως αν έμαθαν στο παρελθόν ότι η άποψή τους δεν είναι σημαντική, σεβαστή, αποδεκτή…
Επειδή η ζωή τρέχει με γρήγορους ρυθμούς κι ο χρόνος δε γυρίζει πίσω, δημιουργήστε συνθήκες όπου θα τους είναι πιο εύκολο να ανοιχτούν. Δώστε τους χρόνο και χώρο να μιλήσουν. Δείξτε τους ότι μπορείτε να τους ακούσετε κι ότι οι σκέψεις και τα συναισθήματά τους είναι σημαντικά για εσάς. Δώστε τους αποκλειστικότητα, την έχουν ανάγκη.
Είναι πιο εύκολο να ανοιχτούν εκτός σπιτιού. Στο σπίτι, ο καθένας έχει τον ρυθμό του, τις ασχολίες του και συνήθως το κάθε μέλος είναι κλεισμένο στον κόσμο του, στις υποχρεώσεις του, στη ρουτίνα του. Ακόμη κι αν υπάρχει αρκετός ελεύθερος χρόνος, αυτός δίνεται σε όλες τις άλλες υποχρεώσεις εκτός από το να φροντίσουμε τις σχέσεις μας. Ακόμη κι αν το κάνουμε, οι περισσότεροι έφηβοι δε συζητούν αν καθίσεις απέναντί τους και τους κοιτάζεις στα μάτια. Νιώθουν άβολα και αμήχανα και αποφεύγουν την όποια κουβέντα που πάει να γίνει πιο προσωπική.
Είναι πιο εύκολο να ανοιχτούν αν ο γονιός βρίσκεται δίπλα τους κι όχι απέναντί τους. Αν περπατάτε δίπλα-δίπλα ή αν κάθεστε σε διπλανές θέσεις, π.χ όταν οδηγείτε.
Αν οδηγείτε και κάθεται δίπλα σας στη θέση του συνοδηγού, όχι στη συνηθισμένη διαδρομή σπίτι- φροντιστήριο, αλλά σε μια πιο μακρινή, του είναι πιο εύκολο να μιλά για τις σκέψεις του, όταν δεν τον καρφώνουν τα μάτια σας, περιμένοντας απαντήσεις.
Όταν περπατάτε δίπλα-δίπλα στον δρόμο κάνοντας μια μεγάλη απόσταση, η κουβέντα προχωρά και βαθύτερα χωρίς ιδιαίτερο κόπο.
Οι παραπάνω τρόποι είναι διαπιστωμένα αποτελεσματικοί, υπό έναν όρο: να σέβεστε τον έφηβο συνομιλητή σας, να τον ακούτε όπως θα ακούγατε ένα πρόσωπο που θαυμάζετε και θέλετε να το γνωρίσετε σε βάθος και έχετε βάλει όλη σας την καλή διάθεση ώστε να τον κατανοήσετε, χωρίς βιασύνες, χωρίς πίεση, χωρίς “εγώ στην ηλικία σου”, χωρίς άγχος, αφήνοντας και τη σιωπή να έρθει, χωρίς την απαιτητική επιθυμία να βγει κάτι από αυτή την κουβέντα. Αν τηρηθεί αυτός ο ένας και μοναδικός όρος που όμως έχει πολλές και δύσκολες παραμέτρους, θα δείτε ότι οι έφηβοι μιλάνε. Και κάποιες φορές χωρίς σταματημό!